پیر شدن طبیعی در ذات مواد نقاشی و روش‌های مرمتی و حفاظتی

تغییر و تخریب

رنگ و مواد نقاشی‌ بلافاصله بعد از تمام شدن تابلوی نقاشی شروع به تغییر می‌کنند. عواملی مانند پیری طبیعی، نور، گرما و رطوبت، آسیب‌های تصادفی میتواند به نقاشی آسیب برساند و در طول زمان تغییراتی را در لایه های مختلف ایجاد کند. این امر طبیعتا برای اکثر صاحبان آثار، مجموعه‌دارها و مرمت‌گران.

ناخوشایند است.

 پیر شدن طبیعی در ذات مواد نقاشی است. پیگمنت‌‌ها محو می‌شوند و تغییر رنگ می‌دهند، ویژگی‌های واسط رنگ تغییر می‌کند و رنگ را شفاف‌تر نشان می‌دهد، الگوهای ترک‌خوردگی (شبکه‌ی ترک‌ها) با خشک شدن رنگ گسترش می‌یابند و منقبض می‌شوند و با پایه (زیر سازی) حرکت می‌کنند. برخی از این تغییرات مشهود هستند و برخی نامحسوسند.

تغییرات نقاشی‌ که ممکن است به صورت تخریب توصیف شوند، به دلیل آویختن یا انبارداری نامناسب، بی‌توجهی، حادثه، خرابکاری و مداخله‌ی نادرست نسل‌ّهای گذشته و حال رخ می‌دهند. تعداد اندکی از نقاشی‌ّها بدون آسیب باقی مانده‌اند. نقاشی‌ّها معمولا با گذشت قرون، وارد چرخه‌ای توقف‌ناپذیر از آسیب و مداخله شده‌اند. امروزه مشخص شده است که بسیاری از مداخلات درمانی مرمت‌گران گذشته – که معمولا از سر خیرخواهی بوده، گاهی غیرعاقلانه و بعضا از سر بی‌کفایتی انجام شده‌است – در تخریب آثار هنری در همه‌ی زمینه‌ها و انواع سهم داشته است. مرمت‌گران و حفاظت‌کنندگان مدرن آثار هنری با میراثی پیچیده از تغییرات طبیعی، بی‌توجهی، تعمیرات قبلی و تغییرات غیرطبیعی سروکار دارند که نمونه‌هایی از آن با جزئیات در ادامه می‌آید.

در بسیاری از نقاشی‌های ایتالیایی قدیمی‌تر، رزین مسی پیگمنت سبز تیره، تحت تاثیر نور به یک قهوه‌ای تیره یا حتی سیاه تبدیل شده است. یک نمونه‌ی قابل توجه تابلوی کوچک «آپولو و دافنه» اثر «آنتونیو دل پولائیولو» است که در آن درخت برگ‌بو و منظره‌ هر دو بسیار تیره شده‌اند. در حقیقت محو شدن پیگمنت‌ّها پدیده‌ای متداول است.

 

نمونه‌های کلی، رنگ چهره‌ی سفید و رو به موتِ «آن، دومین کنتس آلبمارل» اثر «سر جاشوا رینولدس» است که در آن توناژ صورتی محو شده است. همچنین شاخ و برگ آبی در تابلوی «گلهای گلدان سفالی» اثر «ژان ون هیوسوم» که در آن رنگ زرد در اثر نور در درازمدت ناپدید شده‌است. تغییرات در واسط رنگ که باعث شفاف‌تر شدن آن می‌شود، سبب شده خطوط لایه‌های زیرین نقاشی که در اصل قرار نبوده دیده شوند، نمایان گردد واغلب، پشیمانی نقاش که با دوباره‌ رنگ کردن بخشی از ترکیب‌بندی، آن را تغییر داده است، ممکن است با این روش قابل رویت شود.

یک نمونه‌ی واضح این موضوع، تغییر وضعیت سر مرد جوان ریش‌دار در سمت چپ تابلوی «خانواده‌ي وندرامین» اثر «تیتیان» است.شبکه‌ی ترک‌ها نیز یکی از ویژگی‌های مشخص بسیاری از نقاشی‌ها است.

این ترک‌ها می‌توانند دو فرم اصلی به خود بگیرند: ترک‌های خشک‌ شدن– ترک‌هایی که به دلیل خشک شدن آهسته یا نادرست رنگ ایجاد شده‌اند – و ترک‌های پیری یا مکانیکی که از حرکت رنگ هنگامی که سفت و شکننده شده‌است، ایجاد می‌شوند.

یک نمونه‌ از ترک‌های خشک شدن، تابلوی «لرد هیثفیلد، اهل جیبرالتار» اثر «رینولدس» است. نقاش چندین اشتباه فنی، از جمله ترکیب کردن موم و رزین جلا با روغن رنگ، مرتکب شده بود که موجب شده سطح رنگ شده هنگام سفت شدن، سطح رنگ شده هنگام سفت شدن، منقبض شده و به صورت جزایری از رنگ از هم جدا شود. همچنین شبکه‌ی ترک‌خوردگی بسیار ظریف‌تری که در اثر پیری به وجود می‌آید، روی بسیاری از نقاشی‌های مجموعه دیده می‌شود.

این مطلب برگرفته از کتاب دیدگاهی شفاف در مرمت آثار نقاشی ترجمه جاوید رمضانی، مدیر آتلیه مرمت و اصالت سنجی آوام است.

 در قسمت بعدی به این دو مفهوم مهم « مرمت» یا «حفاظت» بیشتر خواهیم پرداخت.